علائم بیمارى قند چیست؟

چون سوخت و ساز گلوکز بدون وجود انسولین ممکن نیست، گلوکز بدن از طریق ادرار دفع مى‌شود و با خود مقدار زیادى آب حمل مى‌کند. این مسئله باعث تکرار ادرار مى‌شود و گاهى بیمار هر ساعت یا هر دو ساعت یک‌بار در طى روز و شب ادرار مى‌کند. به‌طور طبیعى این مقدار نیاز به آب باعث تشنگى دائمى مى‌شود. چون گلوکز مواد غذائى براى باکترى را تأمین مى‌کند، عفونت‌هاى دستگاه ادرارى و مهبل شایع است. در بیمارى قند مهار نشده بسیارى از انواع عفونت‌هاى شایع هستند.

	برخورد مناسب با بیمارى قند:
	صرف‌نظر از نوع بیمارى قند روش‌هاى خاصى براى حفظ سلامتى اهمیت دارند:
	- سیگار نکشید. سیگار کشیدن بروز تصلب شرائین را تسریع و عروق خونى را منقبض مى‌کند. به این ترتیب بیمارى اعصاب محیطى به‌عنوان یک عارضهٔ جانبى تشدید خواهد شد.
	- براى پیشگیرى از زخم و و قانقاریا از پاى خود مراقبت ویژه به‌عمل آورید. در مورد بحث مراقبت مناسب از پا به مبحث مراقبت از پاها مراجعه کنید.
	- حاملگى به میزان زیادى نیاز به انسولین را تغییر مى‌دهد. اگر فکر مى‌کنید حامله هستید فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
	- اگر به انسولین نیاز دارید سعى کنید مقدار معینى غذا را در وقت معینى از روز مصرف کنید. اگر نمى‌توانید طبق برنامهٔ معمول خود غذ بخورید به‌جاى کاهش میزان انسولین نوشیدنى گلوکزدار اضافى بنوشید.
	- از پزشک خود بخواهید یک کارت یا دستبندى (دستبند هشدار پزشکی) که نشانگر بیمارى قند شما باشد، براى شما فراهم کند. به این ترتیب هنگام ناتوانى از درمان سریع و مناسب برخوردار خواهید شد.
	- همیشه به پزشک و دندانپزشک یادآورى کنید که مبتلا به بیمارى قند هستند تا آنها اقدامات احتیاطى مناسب را انجام دهند.

چون شما قادر به استفاده از گلوکز رژیم غذائى نیستید چربى‌ها مصرف مى‌شوند و کاهش وزن شایع است. شما احتمالاً زود دچار خستگى مى‌شوید. خانم‌ها مستعد بروز نامنظمى‌هاى قاعدگى شده و برخى از مردان دچار ناتوانى جنسى مى‌شوند.

بیماران قند به‌ویژه کسانى که گلوکز خون آنها خوب مهار نشده است در خطر ابتلا به چند بیمارى مهم مثل بیمارى شبکیه (به مبحث بیمارى شبکیه در اثر بیمارى قند مراجعه کنید)، بیمارى اعصاب محیطى (به مبحث اختلالات عصبى محیطى مراجعه کنید)، تصلب شرایین (به مبحث تصلب شرایین و آترواسکلروز مراجعه کنید)، و نارسائى کلیه (به مبحث نارسائى کلیه مراجعه کنید)، هستند.

تشخیص و درمان

بیمارى قند از طریق نشان دادن گلوکز و کتون‌ها در ادرار تشخیص داده مى‌شود. کتون‌ها محصول سوخت و ساز چربى هستند. در برخى از موارد بیمارى قند نوع II، کتون‌ها حضور ندارند. در این شرایط پزشک آزمایش تحمل گلوکز را درخواست خواهد کرد که در آن گلوکز خون قبل و بعد از مصرف یک نوشیدنى گلوکزدار اندازه‌گیرى مى‌شود.

- بیمارى قند نوع I:

این نوع بیمارى قند توسط تلفیقى از رژیم غذائى مناسب و تزریق روزانهٔ انسولین درمان مى‌شود. انواع مختلف انسولین وجود دارد و پزشک باید تصمیم بگیرد که کدامیک براى شما مناسب‌تر است. انسولین گلوکز خون را پائین مى‌آورد ولى انسولین خیلى زیاد مى‌تواند منجر به کاهش گلوکز به میزان خطرناکى گردد. این وضعیت تحت عنوان افت قند خون شناخته مى‌شود (به مبحث افت قند خون مراجعه کنید). در نتیجه گلوکز خون باید از طریق اندازه‌گیرى مکرر گلوکز ادرار و خون به‌دقت ارزیابى شود. در حال حاضر چندین دستگاه الکترونیکى وجود دارند که مى‌توانند میزان گلوکز خون را از روى قطرهٔ خونى که از کنار انگشت روى یک نوار آزمایش ریخته مى‌شود، تعیین کنند. اندازه‌گیرى گلوکز خون براى تعیین مقدار مناسب انسولین و نیاز به غذاى اضافى قابل اعتمادتر از اندازه‌گیرى گلوکز ادرار است. براى به‌دست آوردن میزان دقیق گلوکز خون باید به‌دقت به دستورات سازندگان توجه کنید و براى استفاده از این وسایل توسط پزشک خود آموزش ببینید. گلوکز ادرار را مى‌توان به‌راحتى با افزودن یک قطره ادرار به یک قرص مخصوص آزمایش (کلینى‌تست - clinitest)، یا نوار کاغذى آزمایش (تس‌تیپ - Testape، دیاستیکس Diastix، یا کلینیس‌تیکس clinistix)، اندازه‌گیرى کرد.

در حال حاضر دستگاه‌هائى وجود دارد که خارج یا داخل بدن نصب یا کاشته مى‌شوند و مى‌توانند به‌طور خودکار مقدار یکنواخت انسولین را تأمین کنند و به این ترتیب از نوسانات زیاد گلوکز خون که در اثر تزریق زیر جلدى انسولین ایجاد مى‌شود جلوگیرى کنند. در بیمارى قند دورهٔ نوجوانى والدین باید تا سن ده سالگى به کودک خود انسولین تزریق کنند. بعد از آن کودکان مى‌توانند وظیفهٔ تزریق را خود به‌عهده گیرند.

براى پیشگیرى از افت قند خون رعایت دقیق رژیم غذائى توصیه شده توسط پزشک به اندازهٔ تزریق میزان تجویز شدهٔ انسولین، اهمیت دارد. از آنجا که در اثر انجام تمرینات ورزشى اضافى و تنش‌هائى مثل عفونت و ضربه، گلوکز بیشترى مصرف مى‌شود، پزشک ممکن است در این موارد غذاى بیشترى تجویز کند.

- بیمارى قند نوع II:

در بسیارى از موارد رژیم غذائى مناسب به تنهائى این بیمارى را مهار مى‌کند، به‌ویژه اگر شما اضافه وزن داشته باشید معمولاً توصیه مى‌شود که وزن متناسب با جنسیت و قد خود را حفظ کنید (به جدول وزن مطلوب رهنمودهاى رژیم غذائى براى آمریکائى‌ها ۱۹۹۰ مراجعه کنید) و براى جلوگیرى از نوسانات زیاد قند خون کربوهیدرات‌ها را به مقدار کم و در فواصل منظم مصرف نمائید.

اگر رژیم غذائى به تنهائى نتواند گلوکز خون را مهار کند پزشک ممکن است یکى از چند داروى خوراکى ضد بیمارى قند را تجویز کند. در اکثر موارد داروى گلیبورید (دائونیل) تجویز مى‌شود. روش اندازه‌گیرى گلوکز خون و ادرار مانند مورد فوق است.